شب یلدا مبارک
5 دقیقه مطالعه
شب یلدا مبارک
امروز 30 آذر 1401 مصادف با شب یلدا است. شب یلدا را به تمام ایرانی های عزیز تبریک می گوییم .
در این مقاله در مورد شب چله یا همان شب یلدا صحب می کنیم و می خواهیم بدانیم این شب چه مناسبتی دارد؟
«از همین الان شب یلدا مبارک»
شب یلدا چه روزی است؟
به آخرین روز فصل پاییز شب یلدا می گویند. در واقع از غروب آفتاب 30 آذرماه تا طلوع آفتاب 1 دی ماه اولین روز زمستان را شب یلدا یا شب چله نام گذاری کردند.
یلدا یک جشن آریایی است . نیاکان ما از 7 هزار سال پیش دریافتند که اولین شب زمستان طولانی ترین شب سال است. از همان زمان این شب را با دورهم جمع شدن و خوردن میوه و آجیل، جشن و پایکوبی برگزار می کرند.
از همان زمان شب اول زمستان را شب چله یا شب یلدا نام گذاری کردند.
شب چله چیه؟
شب چله درواقع همان شب یلدا است. چون از فردای آن شب چله بزرگ زمستان آغاز می شود به آن شب چله نیز می گویند.
در زمان های قدیم نوعی تقویم نیز وجود داشت که بیشتر برای کشاورزی و دامپروری کاربرد داشت. در این تقویم 2 چله وجود داشت یکی چله تابستان که از تیرماه شروع می شد و یکی چله زمستان که بعد از این شب آغاز می شد.
چله زمستان نیز خود به دو چله بزرگ و کوچک تقسیم می شد. چله بزرگ سرما بیشتر است و تا 10 بهمن طول می کشد.
بعد از آن چله کوچک آغاز می شود و تا اول اسفند ادامه دارد و شدت سرما کم و آسیب کمتری به مزارع می رسد.
چرا اسم این شب را یلدا گذاشتند؟
یلدا کلمه ای سُريانی است که به معنای تولد و میلاد است. این زبان در قدیم بین مسیحیان رواج داشت.
دلیل جشن گرفتن این روز می تواند تولد ایزدمهر نیز باشد. مهمر به معنای خورشید است که تاریخ پرستش آن در میان آریایی ها به قبل از زرتشت بازمی گردد. پس از ظهور دین زرتشت، پیامبرش او را اهورامزدا نام گذاری کرد.
دقیق مشخص نیست که این کلمه چه زمانی وارد زبان فارسی شده است. در تاریخ اینطور نوشته اند که مسیحیان اولیه که در رم زندگی سختی داشتند به ایران مهاجرت کردند و از همان موقع این کلمه در زبان ما وارد شد.
تاریخچه شب یلدا
تاریخ دقیق از پیدایش این شب وجود ندارد اما باستان شناسان بر اساس نقش هایی که بر روی ظوف سفالی و کتیبه ها است، می گویند به 7 هزار سال قبل بر می گردد.
اما این شب 500 سال قبل از میلاد به رسمیت رسید و در دوره داریوش یکم در تاریخ ایران نیز به رسمیت شناخته شد.
شب یلدا و مسیحیت
در دین مسیحیت میلاد مسیح را در اوایل زمستان جشن می گیرند و در به تاریخ شمسی 11 دی ماه نزدیک به شب یلدا است. بسیاری از محققان معتقد اند که تقویم میلادی را با اندکی تغییرات، که ادامه تقویم شمسی بوده است نوشته اند و به تقویم میلاد مسیح نسبت داده اند. از دیدگاه محققان این قویم در قرن چهارم پس از میلاد مسیح در رم به وجود آمده است.
آداب و رسوم شب یلدا
می توان گفت از زمان های قدیم تا کنون آداب و رسوم این شب تغییر چندانی نکرده است.
آتش
نیاکان ما با دور هم جمع شدن و آتش درست کردن این شب را جشن می گرفتند اما خیلی بعد تر دور کرسی جمع می شدند و هم اکنون بخاری ها مجلس را گرم می کند.
آتش نماد خورشید بود و برپایی آن به معنای پاسداش آن انجام می شد. اما بعضی ها آتش را به معنای از بین بردن تاریکی و ظلمت می دانستند.
قصه خوانی و مثل گویی
قصه خوانی نوعی داستان گفتن و مثل گویی نوعی شعر خوانی است. در این شب مادر بزرگ ها و پدر بزرگ ها بچه ها را به دور خود جمع می کنند و برای آن ها داستان های قدیمی تعریف می کنند یا شعر و مثل برای آن ها می خوانند.
فال حافظ
در این شب طولانی بزرگان فامیل سری به دیوان حافظ می زنند و برای کوچک تر ها فال می گیرند. به این صورت که مخاطب نیت می کند و بزرگ فامیل برای او فال می گیرد و با این جمله فال خود را آغاد می کند؛ ای حافظ شیرازی، تو کاشف هر رازی، من طالب فالم، بر من نظر اندازی…
پس از آن دیوان را باز می کند و غزل را می خواند و در آخر معنی غزل که معمولا پایین یا پشت صفحه است را برای مخاطب می خوانند.
شاهنامه خوانی
از دیرباز رسم شاهنامه خوانی در این شب رایج بوده است. نقالی خوانی به جذابیت شاهنامه خوانی می افزاید و اگر فردی در خانواده دارید که نقاله خوانی بلد است بسیار خوش شانس هستید.
چه چیزی در سفره یلدا است؟
تمام جذابیت شب یلدا به پهن کردن سفره آن و خوردنی های خوشمزه است. حالا می خوایم بدونیم چه چیز هایی در سفره شب یلدا می گذاریم.
میوه های یلدایی
انار
میوه اصلی این سفره انار است. انار به معنی برکت و فراوانی است. نشان آن هم دانه های او است و رنگ قرمزش نشان شادی و خورشید است.
در قدیم معتقد بودند که با خوردن انار انرژی و برکت را از آن دریافت می کنند و نیروی باروری را در خود افزایش می دهند.
هندوانه
هندوانه نیز یکی از میوه های سفره یلدا است. شاید عجیب باشد و بگویید مگر هندوانه میوه تابستا نیست؟
چرا میوه تابستان است اما به دلیل رنگ سرخی که دارد نماد خورشید است و نماد گرما و حرارت تابستان است. مردم به این باور بودند که اگر مقدار ندوانه در شب اول زمستان بخورند از تمام بیماری در چله بزرگ و کوچک در امان خواهند بود.
میوه های پاییزی
در کنار انار و هندوانه میوه های پاییزی مانند سیب و پرتقال و انواع مرکبات مانند خرمالو، لبو، کدو تنبل نیز می توانید بگذارید.
تنقلات و آجیل
آجیل شب یلدا
از جمله مغز های اصلی آجیل شب یلدا را می توان پسته، گردو، فندق و بادام نام برد. از قدیم نخودچی و کشمش، انجیر و توت خشک نیز به آجیل اضاف می کردند. همچنین در آجیل گندو و نخود برشته، تخمه کدو و شاهدونه نیز در آن می ریختند و در سفره می گذاشتند.
میوه خشک
یکی دیگر از اجزای محبوب این سفره برگ میوه های خشک است. یک جایگزین سالم برای تنقلات ناسالم است. می توانید از خشکباری ها و آجیل فروشی ها آن را خریداری کنید یا در خانه به صورت خانگی خودتان تهیه کنید.
انواع شیرینی
در سفره شب یلدا از انواع شیرینی ها مانند شکلات و باقلوا و کیک های خوشمزه با تزئین میوه ای و خامه ای به شکل های انار یا هندوانه نیز استفاده می کنند.
